Sağlıklı ve dengeli beslenmenin en önemli besin kaynaklarından olan bakliyat grubu, içerdiği vitaminler, demir, potasyum, magnezyum ve çinko gibi mineraller sayesinde kanser, diyabet, kalp krizi gibi hastalıkları yenme konusunda bağışıklık sistemine büyük ölçüde katkı sağlamasıyla öne çıkıyor. En önemli üç bakliyat ürünü; kuru fasulye, nohut ve mercimek. Ancak faydalarına rağmen sadece Türkiye’de değil, dünyadaki bakliyat tüketimi de her geçen yıl azalıyor. 2017 yılında 7.1 milyon ton olan dünya mercimek üretimi 2021 yılında 5.6 milyon tona geriledi. Aynı yıllarda kuru fasulye üretimi 29.2 milyon tondan 27.7 milyon tona geriledi. Nohut üretimi 15.2 milyon tondan 15.9 milyon tona yükselmiş olsa da; dünya nüfusunun gösterdiği hızlı artış trendi kişi başı tüketimi aşağılara çekti.
Türkiye pazarı da dünya ile benzer trendde ilerliyor. 2018-2022 arasında mercimek ve nohut üretimi düşerken kuru fasulye üretimi arttı. Ancak üç ürünün de tüketimi düştü. Son 5 yılda kırmızı mercimek tüketimi 402 bin tondan 344 bin tona, nohut tüketimi 469 bin tondan 408 bin tona, kuru fasulye tüketimi de 286 bin tondan 283 bin tona geriledi. Kişi başı tüketim ise mercimekte 4.9 kilodan 4 kiloya, nohutta 5.7 kilodan 4.8 kiloya, kuru fasulyede de 3.5 kilodan 3.3 kiloya geriledi.
Günlük protein ihtiyacının yüzde 10’unu karşılıyor
Bakliyat tüketiminin önemine uzmanların sıklıkla vurgu yaptığını belirten Çiğköftem Genel Müdürü Hasan Durmaz “Erişebildiğimiz verilere baktığımızda Türkiye’deki bakliyat tüketiminin dünya ortalamasının altında yer alması dikkat çekiyor. Bu düşüşte genç nüfusun beslenme tercihlerindeki fast food tüketimi artışının etkili olduğunu düşünüyor ve geleneksel şekilde hazırlanan besin kaynaklarının gençlere farklı şekillerde sunulmasının faydalı olacağını düşünüyoruz. Şöyle ki; son 5 yılda Türkiye’deki toplam nohut tüketimi yüzde 13, kişi başına tüketim ise yüzde 15.8 gerilemiş durumda. Ancak Nohut Köftesi olarak tanımlayabileceğimiz Falafel’i, Çiğköftem’in iki yıllık Ar-Ge çalışması sonrasında Humus Dolgulu olarak farklılaştırdık. Özellikle gençler, hızlı ama sağlıklı besinleri tüketerek formda kalmak isteyenler ve veganlar tarafından çok fazla ilgi gördü. Satışlarımız son 6 ayda yüzde 50’den fazla arttı. Öğle yemeği, akşam yemeği ve atıştırmalık öğün ihtiyacında her geçen gün daha fazla tüketiliyor. Besin değeri açısından da doyurucu ve uzun süre tok tutma özelliğine sahip olan ürünün sadece 100 gramıyla dahi yetişkin bir bireyin günlük protein ihtiyacının yüzde 10’u karşılanabiliyor,” dedi.
İhraç ediliyor
Genel Müdür Hasan Durmaz’ın verdiği bilgiye göre 100 gram Humus Dolgulu Falafel’in içinde 258 kilo kalorilik enerji, 12.4 gram yağ, 3.2 gram doymuş yağ, 25.6 gram karbonhidrat, 1.6 gram şeker, 7 gram protein, 2 gram tuz ve 5.5 gram lif bulunuyor. Protein değeri yüksek olmasına rağmen düşük kalorili bir besin olduğu için spor ve diyet yapanlar için de ideal seçeneklerden olan Humus Dolgulu Falafel, 12 ülkede yer alan 500’e yakın Çiğköftem şubesinde 150 ve 400 gramlık porsiyonların yanı sıra dürüm ve Falafel Salatası olarak satılıyor. Besin değeri yüksek olan bu ürün ihraç da ediliyor.
Tablo 1
Yıllar itibariyle bakliyat üretimi
ÜRETİM
(Bin ton) |
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | Değişim(%) 2018-2022 |
Mercimek | 400 | 310 | 30 | 328 | 228 | -43.0 |
Nohut | 470 | 630 | 630 | 630 | 475 | 1.1 |
Kuru fasulye | 239 | 220 | 225 | 280 | 305 | 27.6 |
Tablo 2
Yıllar itibariyle bakliyat tüketimi
TÜKETİM
(Bin ton) |
2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | Değişim(%) 2018-2022 |
Mercimek | 402 | 364 | 381 | 413 | 344 | -14.4 |
Nohut | 469 | 465 | 408 | 429 | 408 | -13.0 |
Kuru fasulye | 286 | 302 | 293 | 300 | 283 | -1.0 |
Tablo 3
Kişi başı bakliyat tüketimi geriliyor
Kişi başı tüketim (Kg) | ||||
Yıllar | Türkiye nüfusu (Kişi) | Mercimek | Nohut | Kuru fasulye |
2018 | 82.003.882 | 4.9 | 5.7 | 3.5 |
2019 | 83.614.997 | 4.4 | 5.6 | 3.6 |
2020 | 83.614.362 | 4.6 | 4.9 | 3.5 |
2021 | 84.680.273 | 4.9 | 5.1 | 3.5 |
2022 | 85.279.553 | 4.0 | 4.8 | 3.3 |
Değişim (%) 2018-2022 | 4.0 | -18.4 | -15.8 | -5.7 |
Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı TEPGE