Dünyanın en büyük yedinci ve Almanya’dan sonra AB’nin en büyük ikinci ekonomisi olan Fransa, 2016’dan beri gıda ve tarım ürünlerinde pozitif ticaret dengesini korumayı sürdürüyor.(1)
Fransa, güçlü sanayi temeli, çok sayıda büyük ulusal işletmesi ve önemli uluslararası fuarlara ev sahipliği yapması ile sayısız ticari fırsatlar sunuyor. Çeşitlendirilmiş ve sofistike tüketim alışkanlıkları, yüksek harcama güçleri ile Fransız tüketicileri ticaret partnerlerine yüksek karlılık potansiyeli sunan ülke, Dünya Bankası “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 32. sırada yer almakta.(2)
Son otuz yılda Fransa, gıda tüketim eğilimlerini temelden değiştiren önemli sosyo-ekonomik ve demografik değişikliklere tanık oldu. Bu bağlamda bölgesel deneyimler kuzeyden güneye, doğudan batıya büyük farklılıklar göstermektedir. Asya, Orta Doğu ve Afrika’dan etnik yemek ve gıdalar çok popülerleşmeye başlamış özellikle Türk, Japon, Çin, Hint ve Fas mutfağı ilgi görürken helal ve koşer sertifikalı gıdalar da Müslüman veya Musevilerin çoğunlukta olduğu mahallelerde yüksek talep görüyor.
Fransa, pozitif bir ticaret dengesi yakaladı
Fransa, aynı zamanda AB’deki tüm tarım alanlarının yaklaşık üçte birine sahip dünyanın en büyük altıncı tarım üreticisi ve Avrupa Birliği’nin önde gelen bir tarım gücü. En yakın ticari ilişkilerini komşu ülkeleri olan Almanya, İtalya, İspanya, Belçika ve dünya ticaretinde başı çeken Amerika ve Çin ile kurdu.
Tarım alanında Fransa’nın en güçlü rakibi ABD’dir. Fransa’nın AB üyesi ülkelere ihracatı genel olarak, peynir, işlenmiş ürünler ve şarap gibi çok değerli ürünlerden oluşmaktadır. AB dışında bulunan ülkelere yapılan birincil ithalatlar arasında yağlı tohumlar, meyveler ve damıtılmış alkollü içecekler yer almaktadır. AB’den ithal edilen ürünler ise başlıca et, süt ürünleri ve sebzelerdir. Fransa, tarım ve gıda ürünlerinde 2020’de 14,4 milyar dolara ulaşan pozitif bir ticaret dengesi yakalamıştır. Fransa’nın gıda işleme sektörü, toplam yıllık satışları 215 milyar doları aşan yaklaşık 15.500 şirketi kapsamaktadır. Küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) sektörün neredeyse yüzde 98’ini oluşturmaktadır.
Süt ürünleri, domuz eti, kümes hayvanları ve elma üretimi ülkenin batı bölgesinde yoğunlaşıyor. Sığır eti üretimi Orta Fransa’da yer alırken, meyve, sebze ve şarap üretimi ülkenin orta bölgelerinden Güney Fransa’ya doğru değişerek yayılmıştır. Fransa, birçok tarım ürününün büyük bir üreticisidir ve ihracatının %49’unun hedefi diğer AB üyesi ülkelerdir. Fransa ayrıca ciddi gıda kıtlığı çeken birçok fakir Afrika ülkesine (eski sömürgeleri dahil) ihracatla tarımsal ürün sağlamaktadır.
Vegan ve glütensiz gıdalara talep artıyor
Yapılan çeşitli araştırmalara göre son yıllarda Fransız tüketicilerinin özellikle gıda güvenliği ve sanitasyon konularında farkındalık düzeyi oldukça arttı. Gıda pestisit kalıntıları, GDO’lar ve trans yağlar ile ilgili gıda güvenliği endişeleri, organik gıda ürünleri için tüketici talebini hızla arttırmaktadır. Ayrıca tüketiciler, deniz ürünleri, vegan gıdalar, glütensiz ürünler ve gıda takviyeleri gibi Omega 3 açısından zengin gıdalara giderek daha fazla talep göstermektedir.
Son açıklanan rakamlar ise 2021 yılında çiğ gıda maddelerinin ortalama fiyatının yüzde 41 arttığını gösteriyor. Fiyat artışları özellikle tropikal gıda maddeleri (yüzde 61.4), et (yüzde 44,5), deniz ürünleri (yüzde 39,5), yağlı tohumlar (yüzde 24,8), buğday ve mısır fiyatlarında (yüzde 31,3) artış gösterdi.(3)
AB üyesi ülkelerle ihracat kapasitesi artıyor
Son 10 yılda gıda üretiminde gerçekleşen gelişmelerle birlikte gıda bileşenlerine olan talep istikrarlı bir şekilde arttı. Uygun, sağlıklı, organik ve az yağlı ürünlere artan talep ürünleri, gıda işleme endüstrisini yüksek besin değerine sahip yeni ürünler geliştirmeye yönlendiriyor. Fransa’daki işlenmiş gıda ürünleri ticaret ortakları arasında Norveç, İsrail, Fas, Güney Afrika, Arjantin, Brezilya, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri bulunmaktadır. Fransız tüketiciler, ABD kuru meyve ve kuruyemişlerinin üstün bir kaliteye sahip olduğunu kabul etseler de, Kuzey Afrika’daki ülkeler, İran ve Türkiye ile birlikte genel olarak rekabet avantajına da sahip.
2020 yılı verilere göre Fransa, işlenmiş tarım ve gıda ürünlerinde 25.35 milyar dolar ve 5.19%’luk ihracat payıyla ülke ekonomisine katkı sağlamayı sürdürüyor. Başta 4.50 milyar (0.92%) dolarla ABD olmak üzere, 4.19 milyar (0.86%) dolarla İngiltere, 3.60 milyar (0.74%) dolarla Almanya, 3.56 milyar (0.73%) dolarla Belçika, 2.20 milyar (0.45%) dolarla İspanya, 2.05 milyar (0.42%) dolarla Hollanda, 1.58 milyar (0.32%) dolarla Çin Halk Cumhuriyeti ve 1.11 milyar (0.23%) dolarla İsviçre yer almaktadır. Avrupa’nın güçlü bir tarım ülkesi olan Fransa, komşusu olan ülkelerle ihracat ağını genişletmiş ve ekonomik dengesini yeniden yakalamıştır.(4)
Mevcut ihracat payında ana aktör olan gıda maddeleri arasında badem, antep fıstığı, yer fıstığı, greyfurt, şarap ve gıda müstahzarları bulunmaktadır. Bu alanda gerçekleştirilen ihracat faaliyetleri kimi zaman birçok Avrupa ülkesiyle yarışır durumda olsa da Fransa bu alanda istikrarlı büyümesini korumaktadır.
En büyük ithalat ortağı Belçika oldu
İşlenmiş gıda ve tarım ürünleri ithalatında açıklanan verilere göre 23.54 milyar (4.04%) dolar değerinde ticari ortaklık kurulmuştur.
Başta 5.11 milyar (0.88%) dolarla Belçika olmak üzere, 4.54 milyar (078%) dolarla Almanya, 4.02 milyar (069%) dolarla Hollanda, 3.34 milyar (0.57%) dolarla İspanya, 3.08 milyar (0.53%) dolarla İtalya, 1.34 milyar (0.23%) dolarla İngiltere ve 1.33 milyar (0.23%) dolarla Polonya yer alıyor.(5)
Fransa’nın rekabet üstünlüğü çoğunlukla peynir ve şarap gibi ürünlerinin yüksek kalitesi ve dünyaca ünlü olmasıyla bağlantılı olarak adlandırılsa da hububat sektöründe Avrupa’nın en büyük tarım üreticisi olarak gösterilmekte.
Şubat 2021’de Fransa’nın ham tarım ürünleri ticaret dengesi +252 milyon dolar fazlada kaldı ancak bu seviye, Şubat 2020’ye göre 75 milyon dolarlık bir düşüşe işaret ediyor. Özellikle tahıl sevkiyatlarının değeri önceki yıla kıyasla yüzde 11 düştü (89 milyon dolar). Cezayir, Fas ve Hollanda’ya yapılan ihracattaki (-0,7 milyon ton) azalmayla bu ivme pandemide bir miktar düşerken, meyve ve sebzelerin payı da geçen yıl önemli ölçüde azaldı (15%). (6) Başta domates, muz ve avokadonun önceki yıla oranla ihracatında mevcut değerlere göre 36 milyon azaldığı görüldü.
Rusya ile birlikte dünyanın en büyük arpa üreticisi Fransa oldu
2022’de Fransa’da 15.500’den fazla gıda işleme şirketi olduğu açıklandı. Bu gıda işleme şirketlerinde sırasıyla et, balık, meyve ve sebzeler, konserve gıdalar, unlu mamüller ve tahıllar, süt ürünleri, şekerlemeler, hayvan yemi üretimi yapılmaktadır.
Fransa, 2018 verilerine göre şeker ve etanol üretmek için Rusya’dan sonra 39.5 milyon ton şeker pancarı üretimi ile dünyada ikinci sırada bulunmaktadır. 11,2 milyon ton arpa ile yine Rusya’nın ardından ikinci sırada yer alan Fransa, Polonya, Almanya ve Belarus’tan sonra 1,3 milyon ton tritikale üretimi ile dördüncü sırada yer alıyor.
Küresel olarak, bitkisel ürünler Fransız tarımsal üretim değerinin en büyük payını temsil etmektedir (ürünlerle doğrudan bağlantılı sübvansiyonlar hariç toplamın %57’si). Aynı zamanda Fransa, tahıl üretiminin yaklaşık %25’ini ve uluslararası tahıl ticaretinin %45’ini oluşturuyor.
2020 yılında 10 milyar dolarlık şarap ihracatı gerçekleştiren Fransa, toplam küresel şarap ihracatının yüzde 29.2’sinde söz sahibi konumunda.(7) İkinci sırada ise 7.2 milyar dolarlık ihracat kapasitesiyle küresel pazarın yüzde 21.1’ine hakim olan İtalya yer alıyor.
Geniş kapasiteli ve verimli bağlarıyla bilinen Fransa dünyanın en çok tüketilen şaraplarının üreticisi konumunda. Yetkililerin açıklamalarına göre verimli toprakların büyük kısmı pandemi döneminde üretim kapasitesi olarak sekteye uğrasa da ülke dünyanın en geniş şarap üretim ağına sahip.
