İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından 1968 yılından bu yana aralıksız yapılan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması” sonucunda 2021 yılının lider firmaları belirlendi.
Kökleri 1960’lı yıllara kadar uzanan araştırma ilk kez 1968 yılında “100 Büyük Firma” olarak açıklanırken 1978 yılında 300 kuruluşa, 1981 yılında ise 500 kuruluşa çıkarılmıştı. Bu sene 54. kez kamuoyuyla paylaşılan araştırma sonuçları Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda düzenlenen basın toplantısında İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı.
Türkiye’nin büyümeye katkı sağlayan firmaları açıklandı
Araştırma sonuçlarını kamuoyuna duyuran Bahçıvan yaptığı açıklamada, “Bildiğiniz gibi dünyamız son iki yıldır adeta bir kara delikten geçiyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün 11 Mart 2020 tarihinde yaptığı “pandemi” açıklamasından bu yana Covid-19 ile yattık, Covid-19 ile kalktık. Bugün ise salgın için henüz “son buldu” denmese de etkileri çok şükür büyük ölçüde azaldı. Hatırlayacaksınız pandeminin hayatımızın kılcal damarlarına kadar ulaşan etkisini, İSO 500’ün açıklama takviminde de hissetmiştik. Son yıllarda takvimini büyük emeklerle önce Haziran’a sonra Mayıs’a çektiğimiz İSO 500’ü 2020’de pandemi koşulları nedeniyle Temmuz ayında yayımlayabilmiştik. Neyse ki geçen yıl yine büyük bir emek ve çaba ile İSO 500’ü Mayıs ayında açıklayabildik. Bu yıl da yine geleneğimizi bozmayarak Mayıs takviminde kalmayı sürdürdük. Başta Ekonomik Araştırmalar ve Kurumsal Finans Şubemiz olmak üzere, danışmanlarımızın özverili ve titiz çalışmalarıyla İSO 500’ü tamamladık. Zamanın ve bilginin çok çok kıymetli olduğu bir çağdayız. Bu bilgi hazinesini en kısa zamanda sizlerle paylaşmamızda emeği geçen tüm arkadaşlarımıza ve danışmanlarımıza bir kez daha teşekkür etmek istiyorum. Bu vesileyle, son derece değerli şirket bilgilerini her yıl olduğu gibi bu yıl da bizlerle paylaşan sanayi kuruluşlarımızı da anmadan geçmek istemiyorum. Bu bilgilerle Türkiye ekonomisinin, sanayimizin gerçek anlamda bir check-up’ı olan İSO 500 araştırmamızın ortaya çıkmasının en büyük paydaşları olan firmalarımıza da buradan şükranlarımı sunuyorum,” sözlerine yer verdi.
Dünya ekonomisi pandeminin ilk senesinde yüzde 3,1 daraldı
Pandeminin etkisini derinden hissettiğimiz ilk yılında dünya ekonomisinin yüzde 3,1 daraldığına değinen Bahçıvan, dünyanın 2021 yılında yüzde 6,1 ile hızlı bir toparlanma kaydederek ekonomik krizin önüne geçildiğini vurguladı. Büyümenin etkileri talepteki güçlü artış ile gerçekleşirken artan tedarik sorunları uzun bir aradan sonra yüksek enflasyonu dünya ekonomisinin gündemine taşıdı. Yaşanan enflasyonun yanı sıra Covid-19 salgınının yaratmış olduğu derin travmalar, büyümenin kapsayıcılığını sınırlarken ülkeler ve sosyal gruplar arasında var olan dengesizlikleri daha da artırdı.
Türkiye’nin son 10 yıl içerisinde en güçlü büyüme gösterdiği belirtilen açıklamada dünya genelinin çok üzerinde gerçekleşen yüzde 11’lik büyüme oranıyla başarılı bir performans gösterdi. 2021 yılında küresel tedarik zincirlerindeki değişimin ivme kazandırdığı ihracat ile birlikte sanayi üretimindeki keskin artış ve hızlanan yatırımlar da büyümeye katkı sağladığı ifade edilirken, ihracatta yüksek artışı sağlayan ana unsur, Türk sanayisinin dünya genelindeki alıcılar için önemli bir alternatif üretici olarak öne çıkması sonucu ortaya çıkan ilave tedarik talebi olduğu belirtildi.
Araştırma sonuçlarına göre, İSO 500’de üretimden gerçekleşen satışlar, 2020’deki 1,2 trilyon lira olan seviyesinden, yüzde 73,8’lik artışla 2021 yılında 2 trilyon lirayı geçti. Artışın yüksek olmasında ihracattaki güçlü büyüme ile döviz kurları ve enflasyondaki hareketlenme etkili oldu. Geçmiş dönemlerle kıyaslandığında, İSO 500’ün üretimden satışlarında bundan daha yüksek oranlı artışların son olarak 1992-1997 dönemindeki yüksek enflasyon ortamında gerçekleştiği görülüyor. Söz konusu dönemde İSO 500’ün üretimden satışlarının yıllık artış oranları o yıllarda da yüzde 78 ile yüzde 112 aralığında seyretmişti.
Japonya en az büyüme gerçekleştiren ülke oldu
Yaşanan bu ekonomik dalgalanmalar ve ihracatta gerçekleşen kısıtlamaların 2021 yılında hafifletilmesiyle birlikte dünyada da büyümelerin gerçekleştiği beyan edilen araştırmada, ABD’nin 2020 yılında gerçekleşen yüzde 3,4’lük daralmayı 2021 yılında yüzde 5,7 büyüyerek toparladığı açıklandı. Avrupa Bölgesi içerisinde bulunan ülkeler ihracatı kısıtlamak zorunda kaldığı için yüzde 6,4’lük bir küçülme yaşamıştı. Tekrardan üretime ve ihracata devam eden Avrupa ülkeleri yüzde 5,3 büyüme kat ederek üretim dengesini yakalamayı başardı.
En büyük büyümeyi gösteren ülkeler Türkiye ve Hindistan oldu. 2020 yılında yüzde 1,8’lik daralma yaşayan Türkiye 2021 yılında yüzde 11,0 gibi rekor bir büyüme gerçekleştirerek diğer ülkeleri geride bıraktı. Yüzde 6,6’lık bir küçülme yaşayan Hindistan 2021 yılını yüzde 8,9 büyüyerek kapattı.
En az büyümeyi gerçekleştiren ülke Japonya olurken pandeminin ilk senesinde yüzde 4,5 daralırken 2021 yılında yalnızca yüzde 1,6 oranında toparlanma kaydedebildi.
“Gıda” büyümeye en çok katkı sağlayan sektörlerden oldu
Açıklanan ilk 500 sonuca göre üretimden gerçekleşen net satış oranıyla yüzde 11,8’lik bir pay sağladı. İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan açıkladığı araştırmada, “İSO 500 çalışmasında 2021 yılında üretimden satışlara göre en büyük kuruluşumuz 136,8 milyar liralık satışlarıyla Tüpraş oldu. Bu kuruluş uzun yıllardır sürdürdüğü liderliğini geçtiğimiz yılda da devam ettirdi. Yine üretimden satışlara göre 67,3 milyar lira ile “Ford Otomotiv” ikinci sıradaki yerini korudu. Üçüncü sırada yer alan kuruluşumuz değişti ve bu sıraya 55,2 milyar liralık üretimden satışlarıyla üç sıra birden yükselen “Star Rafineri” geldi,” dedi.
Eti Gıda listede gıda firmalarının içerisinde lider olurken onu sırayla Toros Tarım, Türkiye Şeker Fabrikaları, Coca Cola, Abalıoğlu Yağ, Şenpiliç Gıda, Sütaş, Banvit Bandırma Yem Sanayi, Er Piliç Tavukçuluk, Bunge Gıda, Abalıoğlu Lezita Gıda, Kayseri Şeker Fabrikası, Oba Makarnacılık, BEYPİ Beypazarı Tarımsal Üretim, Namet Gıda, C.P. Standart Gıda, Mutlu Makarna, Pınar Süt Mamülleri, Cargill Tarım ve Gıda, Altınmarka Gıda, Şölen Çikolata, Gedik Tavukçuluk, Reka Bitkisel Yağlar, Durak Fındık, Savola Gıda, Göknur Gıda, Kadooğlu Yağ, Hastavuk Gıda, Elita Gıda, Balsu Gıda, Elvan Gıda, Doğuş Çay, Aynes Gıda, Yayla Agro Gıda, Aydın Kuruyemiş, Yonca Gıda, Eksun Gıda, Armada Gıda, Göymen Food Gıda, Unat Yağ, Beşler Makarna Un İrmik Gıda, Bupiliç Entegre Gıda, Er Yem Gıda, Ulusoy Un, Tadım Gıda, Lesaffre Turquie Mayacılık, Yavuzkan Hazel Gıda, Nuh’un Ankara Makarnası, Doğuş Yiyecek ve İçecek, Yavuz Gıda, Sayınlar Gıda, Tat Gıda, Felda Iffco Gıda, Yörükoğlu Süt ve Süt Ürünleri, Enka Süt ve Gıda Mamülleri, Omnia Nişasta, Kervan Gıda, Pınar Entegre Et ve Un Sanayi, Arbel Bakliyat, Agromey Gıda, Nadir Yağ, Tukaş Gıda, Ova Un, Sırmagrup İçecek ve Doruk Un takip etti.
Ambalaj sektörün de 35 sıra birden yükselen Modern Oluklu Mukavva Ambalaj 74’ncü sıraya yükseldi. Sarten Ambalaj, Köksan Pet ve Plastik Ambalaj, Korozo Ambalaj, Mondi Tire Kutsan Kağıt ve Ambalaj Sanayi, Mondi Olmuksan Kağıt ve Ambalaj Sanayi, Süper Film Ambalaj, Elif Plastik Ambalaj ve Bak Ambalaj İSO 500 listesine girmeyi başaran diğer firmalar oldu.
Sürdürülebilir sanayi üretimi önem kazanıyor
Bahçıvan araştırmaların sonucunda,“İSO-Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2021” araştırmamızın paylaştığım bu özet sonuçları 54 yıldır olduğu gibi yine çok önemli bulgular içeriyor. Bu bulguların ortaya koyduğu en önemli gerçek, nitelikli ve sürdürülebilir bir sanayi üretiminin ne kadar önemli olduğu gerçeğidir. Çünkü bugün artık tüm dünyada 21. yüzyıla özgü yeni bir üretim ekonomisi önem kazanıyor. Yeni üretim anlayışı yüksek katma değerli, ileri teknolojiye dayalı, verimli, çevreye duyarlı, dışa bağımlılığı azaltan, güvenli ve sürdürülebilir üretimi esas alıyor. Yeni üretim çağına çevik, yaygın ağa sahip, bilgiyi kullanabilen, farklı küresel piyasalara çalışan şirketler damga vuracak,” sözlerine yer verdi.
Önümüzdeki yıllarda sektörünün lider firmaları arasında rekabetin katlanarak artacağını belirten yetkililer ilk 500 listesine yeni firmaların girmesinden çok umutlu olduklarını dile getirdiler.
