Ürün kontrol sistemleri, üreticilerin tüketicilerini ve ürünlerini riske atmamak için kullandıkları, üretim sürecinde hatayı önleyen sistemlerdir. Üreticiler, bu sistemler sayesinde hatalı ürünleri anlık yakalayarak ürünlerin piyasadan geri toplanmasının, yanlış etiketlemelerin ve hatalı ölçüm gibi birçok ciddi zararların önüne geçmektedirler. Özellikle bu sistemlerden olan metal detektör ve X-ray çözümlerinin avantajlarının bilinmesi ve amacına göre doğru tercihin yapılması, ürün hatalarının önüne geçtiği gibi üretim alanlarında verimliliği artırarak maksimum faydayı sağlamaktadır.
Metal algıma sistemleri ve X-ray kontrol sistemleri gıda ve ilaç şirketlerinde kilit görevler üstlenirler. Konunun uzmanları tarafından doğru teknolojinin seçilmesi, birçok faktörün dikkate alınmasını gerektirir. Kontrol sistemlerinin arasındaki en temel fark, metal algılama sisteminin metal yabancı maddeleri algılamak üzere tasarlanmış en iyi kontrol sistemi olmasıdır. X-ray kontrol sistemi ise metal ve metal dışı yabancı maddeleri algılamada en iyi sistemdir. Metal algılama sistemi ürün içerisindeki alüminyum ve tel gibi maddeleri ayırabilirken, daha kompleks ürünlerde X-ray sistemi daha başarılıdır. Özellikle metal ve alüminyum ambalajlı ürünlerde yabancı madde tespitinde X-ray sistemi tercih edilmektedir.
Kontrol seçimlerindeki bir diğer önemli nokta ise ürünün, üretim prosesinin hangi noktasında kontrol edilmesi gerektiğidir. Sadece hammadde kontrolünde metal kontrol sistemi yeterli olurken yabancı madde tespitinin yanı sıra ambalaj bütünlüğü kontrollerini de gerektiren hat sonu kontrolü için X-ray teknolojisi daha uygun olmaktadır. Bu açıdan her iki sistemde aynı üretim alanlarında farklı süreçlerde kullanılabilmektedirler. Doğru yabancı madde algılama teknolojisi seçilirken dikkat edilmesi gereken diğer konular ise; ürünün doğal yapısı, dolum prosesi, muhtemel yabancı madde türü ve fiziksel ambalaj gibi faktörlerdir. Ayrıca, bütçe ve fiziksel alan kısıtlamaları ile ek kalite kontrolü işlemlerine duyulan ihtiyaç da göz önünde bulundurulmalıdır.
Metal Algılama Sistemler
Modern metal algılama sistemleri; demir içerenler (krom, çelik vb.), demir içermeyenler (pirinç ve alüminyum) ve manyetik olan ya da olmayan paslanmaz çelikler de dahil tüm metalleri belirleyebilir. Bu algılama sistemleri, dengeli bir elektromanyetik alan oluşturmak üzere elektrik akımıyla şarj edilen bir bobin sistemi yoluyla çalışır. Bu elektromanyetik alandan geçen ürün metal yabancı madde içerdiği takdirde, manyetik alan değişime uğrar ve bu değişim, gelişmiş elektronik devreler ve yazılım algoritmaları tarafından tespit edilir.
Ürün Etkisi
Kontrol becerileri söz konusu olduğunda, metal algılama, özellikle kuru ürünler için uygundur. Nemin olmaması; ürünün iletken olmadığı, dolayısıyla da önemli ölçüde bir “ürün etkisi” oluşturmadığı anlamına gelir. Yüksek nem içeriğine sahip olan veya tuzlu ya da asitli olan ürünler iletkendir ve metal dedektörden geçerken algılama alanında değişime yol açan bir sinyal yayarlar. Ürün etkisi, yüksek hatalı ayırma oranlarına yol açabilen önemli bir konudur. Ürünün nem veya tuz içeriğinin yanı sıra ürüne etki eden diğer faktörlere; ürünün sıcaklığı, biçimi, kıvamı, boyutu ve şekli ile üretim hattı üzerinde baktığı yönü de ekleyebiliriz.
X-ray Kontrolü
X-ray kontrol sistemleri, metal dedektörlerine kıyasla metal, cam, taş, kireçlenmiş kemik, yüksek yoğunluklu plastik ve kauçuk dâhil çok daha geniş bir yelpazedeki yabancı maddeleri algılama kapasitesine sahiptir. X-ray sistemleri; gıda ve ilaç ürünlerinde bir dizi ilave hat içi kalite kontrollerini de gerçekleştirebilir. Bunlar; kütle ölçümü, bileşenlerin sayılması, eksik veya kırık ürünlerin belirlenmesi, dolum seviyelerinin izlenmesi, kapatma bölgesinin içinde sıkışan ürünlerin algılanması, zarar görmüş ürün ve ambalajların kontrol edilmesini içerir.
Bununla birlikte, X-ray ile yoğun yabancı maddeler kolayca algılanabilirken böcekler, ahşap ve polietilen film gibi düşük yoğunluktaki yabancı maddeleri algılamak mümkün değildir. X-ray sistemleri; bulamaçlar, sıvı ve yarı katı maddeler gibi pompalanabilir ürünleri, dökme ürünleri, kavanozlar, şişeler ve teneke kutular ile folyo veya metalik filmle paketlenenler de dâhil ambalajlı ürünleri içeren çok geniş bir yelpazedeki farklı ürün türlerini kontrol edebilir.
Hangi teknoloji?
Ürün kontrolü konusunda hem metal algılama sistemlerinin hem de X-ray kontrol teknolojilerinin güçlü ve zayıf yönleri vardır. Riskleri azaltmak için kritik kontrol noktaları (KKN) oluşturulmalı ve bu noktalara ürün kontrol ekipmanı kurulmalıdır. HACCP/HARPC denetimi sonucunda, bulunması muhtemel tek yabancı maddenin metal olduğu tespit edilirse büyük olasılıkla metal algılama sistemi üreticiler için en iyi çözüm olacaktır. Metal ve/veya cam, taş veya yoğun plastik gibi diğer yabancı maddelerle de karşılaşılması mümkünse o zaman en iyi çözüm X-ray olacaktır. Doğru seçimin hangi[1]si olduğunun net olmadığı durumlar için müşterilerin dikkat etmesi gereken noktalar vardır.
Üretim hattının farklı kritik kontrol noktalarında, farklı türde ürün kontrol sistemlerinin kurulmasının daha iyi olacağı durumlar olabilir. Örneğin; uzaklaştırılmadıkları takdirde downstream makinelerin hasar görmesine yol açabilecek veya daha küçük ve daha zor algılanabilir parçalara bölünebilecek büyük boyutlu metal yabancı maddeleri ayırmak üzere proses hattının başlangıcına yakın bir noktaya metal dedektörü kurmak akıllıca olabilir. Bu durumda, üretim hattının daha ilerisindeki bir X-ray makinesi metal olmayan yabancı maddelerin mevcut olup olmadığını kontrol edip diğer kalite kontrollerini gerçekleştirebilir. Bu arada, hat sonundaki daha hassas olan ikinci bir metal algılama sistemi, küçük metal yabancı maddeler için son bir kontrol yapmak üzere kullanılabilir.
Metal dedektörü ham ürün kontrolü için birçok avantaj sunarken, X-ray kontrol sistemi yabancı madde algılamanın yanı sıra çok sayıda ürün ve ambalaj bütünlüğü kontrolünü de sağlar. Sonuçta; alan sınırlamaları, toplam işletme maliyeti ve verimlilik hedefleri de dâhil olmak üzere daha birçok faktör, kararı etkileyecektir. Ancak, değerlendirmenin başlangıç noktası uygulamadır.
